Eetgedrag: Welk type eter ben jij?

Eetgedrag- Welk type eter ben jij? | Freud and Fries

Eet jij wanneer je je verdrietig voelt? Kan jij de verleiding niet weerstaan van die pot snoep op je bureau? Of ga jij veel eten na jezelf dagenlang zo min mogelijk hebt toegestaan?

Tijdens mijn opleiding tot psycholoog ging ik me al steeds meer interesseren in voeding en gezondheid. In 2011 besloot ik een minor te volgen aan de Universiteit van Wageningen, Psychobiology of Eating Behaviour. Bij een van mijn vakken leerde ik over de drie verschillende soorten eters die worden onderscheiden door prof. dr. Tatjana van Strien. Ik kende haar al van colleges op mijn eigen universiteit (en later zou ik mijn afstudeerscriptie bij haar doen) en had haar al eens horen spreken over eetgedrag.

Drie eettypes

Er zouden drie verschillende soorten eters bestaan. De emotie-eter, het bekende fenomeen: we kennen allemaal wel een film waarin het meisje wordt gedumpt en op de bank kruipt met een enorme bak ijs. En comfort food is niet voor niets een ding.

Dan de externe eter: de persoon die begint te eten op het moment dat er iets voor hem wordt neergezet. Zo heb ik op een feest wel eens zitten toekijken hoe iemand direct een schaaltje begon leeg te eten dat voor hem werd geplaatst, at tot het schaaltje leeg was en pas weer begon te eten op het moment dat er een nieuw schaaltje voor zijn neus werd geplaatst. Bakkers spelen hier mooi op in met hun verse broodlucht. Ook onze plaatselijke Lidl doet het goed met hun bakker bij de ingang die door de hele winkel de heerlijke broodlucht verspreidt.

De laatste (her)ken je misschien ook wel: de lijngerichte eter. De jojo-er. De persoon die dagenlang niets eet om vervolgens te eindigen in een eetbui. Je ziet dit ook wel terugkomen bij mensen met anorexia waarbij de eetstoornis zich langzaam ontwikkelt van zo min mogelijk eten in eetbuien.

Laten we nog dieper ingaan op de theorie achter elke soort eter.

Psychosomatische theorie

Wanneer we angstig zijn, wanneer er dreiging is, wanneer we gestrest zijn, de normale reactie is om minder te eten: we verliezen onze eetlust. Er zijn andere dingen die onze gedachten bezighouden en waarop onze aandacht is gericht. Het ervaren van negatieve emoties leidt tot een gevoel van verzadiging.

Maar niet bij de emotie-eter. De emotie-eter is niet goed bekend met het onderscheid tussen hongerprikkels en door emotie getriggerde prikkels, bijvoorbeeld doordat ouders nooit zo’n aandacht hebben besteed aan de gevoelens van een kind. Lichamelijke sensaties worden gelabeld als zijnde honger en eten wordt geassocieerd met ontspanning en ontsnappen uit een vervelende situatie. Probeer maar eens te huilen en tegelijkertijd te eten. Echt makkelijk is het niet. Op het moment dat je kauwt, ontspannen de spieren zich die je normaal aanspant wanneer je huilt. Of in ieder geval bewegen de spier zodat ze niet aangespannen kunnen zijn. Emotie-eten maakt het volgen van een dieet enorm moeilijk. Elke keer als de emoties weer komen opspelen, stort een dieet in. Belangrijk is je dan te richten op emotie-regulatie, de werkelijke bron van het verstoorde eetgedrag.

Eetgedrag- Welk type eter ben jij? | Freud and Fries

Er bestaan twee soorten emotie-eten:

  • Emotie-eten bij duidelijke emoties
  • Emotie-eten bij diffuse emoties

Duidelijk emoties zijn de  helder omschreven emoties: angst, boosheid, irritatie, schuld, vrees, spanning. Diffuse emoties zijn vager omschreven emoties als verveling en rusteloosheid.

Externaliteitstheorie

Externe prikkels kunnen verschillende vormen hebben: de geur van gebakken brood in de ochtend, het aanzicht van een grote slagroompunt, het horen van een zak chips die geopend wordt. Het gaat vooral om de dichtbij zijnde (binnen handbereik) aanwezigheid van gewenst voedsel. Als het brood, de slagroompunt of de zak chips niet in de buurt is, kan de externe eter er goed vanaf blijven. Maar als het voor zijn of haar neus staat…

De externaliteitstheorie stelt dat er mensen zijn die nu eenmaal gevoeliger zijn voor geuren, smaken of het aanzicht van eten. Waar een ander eet omdat hij of zij honger heeft, eet iemand met deze “overgevoeligheid” doordat er een voedseltrigger is. Deze externaliteit zou een soort persoonlijkheidskarakteristiek zijn.

Theory of restrained eating

Lijngericht eetgedrag is gebaseerd op homeostase, ofwel dat jouw lichaam in staat is zichzelf in balans te houden, ondanks de omstandigheden van buitenaf. Op het moment dat iemand zijn gewicht kunstmatig probeert omlaag te krijgen ontstaat er een conflict: onthouding versus honger. Van de ene kant wil je afvallen maar je lichaam wil ook het lichaam weer in balans krijgen. Op het moment dat er toch wordt toegegeven aan de honger en “de controle wordt losgelaten”, wordt er vaak juist doorgeschoten; er wordt juist heel veel gegeten. Dit is ook de reden dat het zo sterk (en terecht) wordt afgeraden om aan een crash dieet te gaan: je lichaam gaat in verdediging en het is moeilijk de controle altijd vast te houden. Juist door langzaam, op de lange termijn, het gewicht te reduceren, gaat je lichaam niet in spaarstand (en begint er dus niet tegen te vechten). Andersom zie je ook hetzelfde: gewicht komt er meestal niet ineens met kilo’s tegelijk aan maar sluipt er langzaam in. Wanneer je ineens enorm veel gaat eten, gaat je lichaam ook in protest.

Eetgedrag- Welk type eter ben jij? | Freud and Fries

Lijngericht eetgedrag doet me ook altijd denken aan een andere term in de psychologie: ego depletion (zelfuitputting). Ego depletion houdt in dat we maar een bepaalde hoeveelheid mentale energie hebben om wilskracht of zelfcontrole uit te oefenen. Op een gegeven moment is die energie op en raak je de controle kwijt. Iemand die alsmaar bezig is met afvallen, lekker eten weerstaan, behoeftes onderdrukken, raakt mentaal uitgeput. Dan gaan de remmen los en kan een eetbui ontstaan. Of wanneer je met iets anders bezig bent wat al veel energie vergt wordt het veel moeilijker om je ervan te weerhouden die rol koekjes open te trekken die in de kast ligt.

Zelf denk ik dan altijd aan de keren dat ik thuiskom van een lange werkdag waarin ik nauwelijks de kans heb gekregen te pauzeren. Het eerste wat ik dan deed was naar de kast rennen en iets te eten pakken. Hoewel ik wilde dat het bij één koekje bleef, werden het er altijd drie, vier, vijf. Ik was zo uitgeput van het werk, na al zo lang niet meer gegeten hebben, terug naar huis fietsen, dat er niets meer over was van mijn wilskracht.

Herken jij je in een (of meer) van deze soort eters? Hoe zou jij jouw eetgedrag omschrijven?

WIST JE AL DAT FREUD AND FRIES OOK EEN FACEBOOKPAGINA HEEFT? JE KUNT ME OOK OP INSTAGRAM VOLGEN VOOR EEN KIJKJE ACHTER DE SCHERMEN!

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Verplichte velden zijn gemarkeerd met *